Kısas ayeti, dişe diş adalet mi sağlar?
Kur'an'daki kısas ayetleri genellikle "göze göz, dişe diş" şeklinde anlaşılsa da, İslam hukukundaki gerçek uygulama çok daha nüanslıdır. Bu ayetler tarihsel bağlamda sınırsız intikamı dizginleyerek adaleti standartlaştırmayı, aynı zamanda affetme ve tazminat seçenekleriyle toplumsal uzlaşıyı teşvik etmeyi amaçlamıştır.
Kısas Ayeti ve "Dişe Diş" Adalet AnlayışıKur'an-ı Kerim'de geçen kısas ayetleri, özellikle Maide Suresi 45. ayet, tarihsel olarak "dişe diş, göze göz" şeklinde özetlenen bir adalet anlayışıyla ilişkilendirilmiştir. Ancak bu ayetin İslami yorumu ve uygulanışı, basit bir intikam veya misilleme mantığından çok daha kapsamlı ve dengeli bir adalet sistemini işaret eder. Kısas Ayetinin İçeriği ve BağlamıMaide Suresi 45. ayette şöyle buyrulur: "Biz onda (Tevrat'ta) onlara, cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe diş ve yaralara karşılıklı kısas yazmıştık. " Bu ifade, İslam'ın indiği toplumda zaten var olan ve aşırıya kaçan intikam anlayışını sınırlandırmak, adaleti standartlaştırmak ve keyfi cezalandırmaların önüne geçmek amacını taşır. Ayet, İslam öncesi dönemde bir kişinin öldürülmesi durumunda bütün bir kabileye saldırılabildiği bir ortamda, cezayı sadece faille sınırlayarak toplumsal dengeyi korumayı hedefler. Kısasın Amacı: İntikam Değil, Adalet ve CaydırıcılıkKısas, İslam hukukunda bir ceza türü olmakla birlikte, temel amacı şunlardır:
Affetme Seçeneği ve Diyet AlternatifiKısas ayetlerinin hemen ardından, Kur'an'da affetmenin daha üstün bir davranış olduğu vurgulanır. Maide Suresi 45. ayetin devamında, "Kim hakkından vazgeçerse, bu onun için günahlarına kefaret olur" ifadesi yer alır. Bu, mağdur tarafa kısas uygulamak yerine affetme veya "diyet" (maddi tazminat) alma seçeneği sunar. Böylece İslam, salt misilleme yerine toplumsal barışı ve merhameti teşvik eder. Modern Yorumlar ve UygulamaGünümüzde birçok İslam alimi, kısas hükmünün tarihsel bağlamını dikkate alarak, modern hukuk sistemlerinde bunun yerini adli yargılama ve hapis cezalarının aldığını belirtir. Kısas, İslam'ın ilk dönemlerinde adaleti sağlamak için bir araçtı, ancak İslam hukukunun temel hedefleri (maslahat) göz önüne alındığında, toplumun iyiliği için alternatif ceza yöntemlerine izin verir. SonuçKısas ayeti, yüzeysel olarak "dişe diş" adaleti çağrıştırsa da, İslami perspektifte bu, adaleti standartlaştıran, caydırıcılık sağlayan ve affetmeye teşvik eden dengeli bir sistemin parçasıdır. Ayetin nihai hedefi, toplumsal huzuru korumak ve insan onurunu gözetmektir, kör bir intikam döngüsü değildir. |
